नेपाल, चाइना र रसिया बीच त्रिदेशीय सुरक्षा समझौता गर्नु आजको आवश्यकता हो । के नेकपाको जन_सरकारले त्यो गर्ला ?
१. हिजो मात्र इन्डिया र अमेरिकाबीच सुरक्षा सम्बन्धी सम्झौता भएको छ । इंडिया र अमेरिका बीच “crucial 2+2 dialogue” मार्फत रक्षा सम्झौता (Defense Agreement) सम्पन्न भएको छ । यसरी, हिजोको दिन देखि, इन्डिया र रसियाको सम्बन्ध स्वतः निकै तल्लो स्तरमा झरेको छ । इंडिया असंग्लग्न राष्ट्रबाट स्वतः हटेको छ, कम्तीमा पनि ।
२. यसै गरी सन् दुईहजार पन्ध्रको ठूलो भूकम्प पछि, नेपाल र चिनियाँ पक्ष बीच, सुरक्षा सम्बन्धी सम्झौता हुनु पर्छ भनेर दर्जनौं पटक सार्वजनिक रूपमा लेखेको छु । यसमा साथीहरुले हुनु हुँदैन भन्नु भएको छ । तर म यो कुरामा पनि सहमत छैन अझै ।
३. "नेपालले रसियन शक्तिसँग पनि अब नयाँ उचाईमा सम्बन्ध अगाडि बढाउनु आवश्यक छ" भनेर यही वालमा लेखेको थिए कालापानी विवाद औपचारिक रूपमा बाहिर आए पछि । अर्थात् नेपालमा संविधान संशोधन गरी चुच्चे नक्शा समेटे पछि ।
४. धेरै साथीहरुले, "होइन रसियाले नेपाललाई सहयोग गर्दैन, भारतको पक्षमा उभिन्छ" भन्नु भयो । "इतिहासले त्यही बताउँछ" भन्नु भयो । तर म सहमत भएको थिएन । इतिहास नयाँ लेख्नु पर्छ भनेको थिए ।
५. उता रसिया र चीन वीच नयाँ प्रकारको सम्बन्ध स्थापित हुँदै छ । निकट भविष्यमा उनीहरू बीच नयाँ उचाइ प्राप्त हुने देखिन्छ अवश्य पनि ।
६. स्मरणीय कुरा यो छ कि, चीनले कहिले पनि नेपालको सर्वभौं सत्ता तथा अखण्डतामा औपचारिक वा अनौपचारिक रूपमा धावा बोलेको छैन । बरु बारम्बार भन्दै आएको छ कि, "नेपाल एक स्वतन्त्र राष्ट्र हो, हामी त्यसको सम्मान गर्छौ र नेपालसँग मिलेर अगाडि बढ्न तयार छौं" ।
७. तर इन्डियाले नेपालको स्वतन्त्रता कहिले पनि स्वीकार गरेको छैन । यसरी चिनियाँ र इन्डियनहरुको हेराइ दुई विपरीत ध्रुवमा रहेको छ, नेपालको स्वतन्त्रता, सार्वभौमिकता तथा भौगोलिक अखण्डताको सवालमा । यी दुवै कुरालाई गहिरो गरी हेरियो भने यसको ठूलो अर्थ
हुन् जान्छ ।
८. अब नेपालले आफ्नो "स्वतन्त्रता, सार्वभौमिकता तथा भौगोलिक अखण्डता" लाई अक्षुण राख्न, चीन, रशिया तथा नेपाल गरी त्रिदेशीय सुरक्षा समझौता गर्नु पर्छ । अन्यथा नेपालको भौगोलिक अखण्डता समेत अझै धरापमा पर्ने छ । मेरो मन्द बुद्दी ले यही भन्छ ।
अस्तु ।
ए पोख्रेल ।
No comments:
Post a Comment