काँइली भाउजूको बारीमा रोपेको फर्सी लहरिँदै गएर साहिँली भाउजूको बारीमा फलेछ । फर्सी बढ्दै गयो र भाउजूहरु पनि खुशी हुँदै गए फर्सी बढेकोमा । काँइली भाउजू खुसी थिइन् किनकि उनले रोपेको फर्सी राम्ररी फलेको छ । साहिँली भाउजू पनि खुशी थिइन् किनकि आफुले दुखै नगरी फर्सी आफ्नो बारीमा आएर फलेको छ । आफ्नो बारीमा आएको फर्सी मेरै त हो नि भनेर साहिँली भाउजूले फर्सी के टिपेकी थिइन् काँइली भाउजू फर्सी खोस्न पुगिन् । तर, साहिँली भाउजू पनि के कम थिइन र ! मेरो बारीमा आएर फलेको फर्सी मैले नै टिप्न किन नपाउने भनेर उफ्रिइन् । मेरा बारीको मल र माटो खाएर बढेको फर्सी कसरी तिम्रो हुन्छ भनेर काँइली भाउजू पनि उफ्रिइन् ।
आफुले नै खाने विचार थियो भने किन फर्सीको लहरो मेरा जग्गामा आउन दियौ त ? के मैले तिम्रा बारीबाट फर्सी चोरेको हो र ? साहिँली भाउजूको तर्क यस्तो थियो । काँइली भाउजूलाई असैहृय भयो र छेउको बारवाट भाटो निकालिन् र साहिँली भाउजूतिर सोझ्याउँदै लखेटिन् । साहिँली भाउजू कसोकसो जोगिएर भाग्दै पूर्व गाविस उपाध्यक्षको घरमा पुगिन् र उपकी श्रीमतीलाई बेलीविस्तार लगाइन् ।
काँइली भाउजूको बारीमा रोपेको फर्सी लहरिँदै गएर साहिँली भाउजूको बारीमा फलेछ । फर्सी बढ्दै गयो र भाउजूहरु पनि खुशी हुँदै गए फर्सी बढेकोमा । काँइली भाउजू खुसी थिइन् किनकि उनले रोपेको फर्सी राम्ररी फलेको छ । साहिँली भाउजू पनि खुशी थिइन् किनकि आफुले दुखै नगरी फर्सी आफ्नो बारीमा आएर फलेको छ । आफ्नो बारीमा आएको फर्सी मेरै त हो नि भनेर साहिँली भाउजूले फर्सी के टिपेकी थिइन् काँइली भाउजू फर्सी खोस्न पुगिन् । तर, साहिँली भाउजू पनि के कम थिइन र ! मेरो बारीमा आएर फलेको फर्सी मैले नै टिप्न किन नपाउने भनेर उफ्रिइन् । मेरा बारीको मल र माटो खाएर बढेको फर्सी कसरी तिम्रो हुन्छ भनेर काँइली भाउजू पनि उफ्रिइन् ।
आफुले नै खाने विचार थियो भने किन फर्सीको लहरो मेरा जग्गामा आउन दियौ त ? के मैले तिम्रा बारीबाट फर्सी चोरेको हो र ? साहिँली भाउजूको तर्क यस्तो थियो । काँइली भाउजूलाई असैहृय भयो र छेउको बारवाट भाटो निकालिन् र साहिँली भाउजूतिर सोझ्याउँदै लखेटिन् । साहिँली भाउजू कसोकसो जोगिएर भाग्दै पूर्व गाविस उपाध्यक्षको घरमा पुगिन् र उपकी श्रीमतीलाई बेलीविस्तार लगाइन् ।
यो झगडामा दुबै भाउजूहरुका राम्राराम्रा तर्क छन् । साहिँली भाउजूको जग्गाको सीमानाभित्र फर्सी फलेको छ, उनले त्यो फर्सी टिप्न पाउनुपर्ने तर्क पनि बेठीक छैन । मल, पानी, मेहनत सबै गरेर खाने बेलामा अर्काले फर्सी टिप्दा काँइली भाउजूलाइ पनि चित्त बुझ्ने कुरै भएन । उनीमाथि पनि अन्याय नै भएको देखिन्छ । उनले साहिँली भाउजूलाई चोरीको अभियोग लगाए पनि ठीकै हुनेजस्तो देखिन्छ । तर, साहिँली भाउजूले आफ्ना बारीको फर्सी टिप्दा चोरको आरोप सहनु पनि अलि अन्याय नै हुने देखिन्छ । यसरी दुवै पक्षले आफुले गरेको कामलाई ठीक ठान्दाठान्दै पनि समग्रमा स्थिति ठीक देखिएन । भनेपछि कहाँ रह्यो त कमजोरी ?
यो कमजोरी न त फर्सी टिप्ने साहिँली भाउजूको हो, न त काँइली भाउजू को नै । यो झगडाको मूल कारण भनेको स्वामित्वको स्पष्ट नियम नहुनु हो । यदि काँइली भाउजूलाई अर्काको बारीमा फलेको फर्सी अर्काकै हुन्छ भन्ने नियम थाहा भैदिएको भए उनले फर्सीको लहरो आफ्नै बारीमा लगाउँथिन् । किन यो झगडा गर्नु पथ्र्यो र । अर्कोतर्फ यदि फर्सी जसको बारीमा गएर फले पनि जसले रोपेको हो, उसैको हुन्छ भन्ने नियम भैदिएको भए साहिँली भाउजूले त्यो फर्सी टिप्ने थिइनन् । जब नियम कानुनमा स्पष्टता हुँदैन, त्यसले झगडाको वीउको काम गर्छ । जग्गाधनी र मोहीवीचको झगडा, अंशवण्डाको झगडा, लेनदेन व्यावहारको झगडा, धेरैखाले झैझगडाहरु अन्दाजी र अस्ष्टता भएकै कारण जन्मिन्छन् ।
राजनीति पनि फर्सीको लहरोजस्तै
देश र समाज भनेको शत्रु र मित्रले बनेको नभै विभिन्नखाले खेलाडीहरु मिलेर बनेको हुन्छ । जब खेलका नियमहरु स्पष्ट नभैकन खेल खेल्न थालिन्छ, तब हरेक खेलाडीले खेलको नियमलाई आफ्नो अनुकूलले व्याख्या गर्न थाल्छन् र फोहोरी खेलको शुरुवात हुन्छ ।नेपाली राजनीतिलाई पनि काँइली भाउजू र साहिँली भाउजूको झगडासँग दाँजेर हेर्न सकिन्छ । हरेक पार्टीहरुले गर्ने तर्कहरु सबै सही नै देखिन्छन् । उनले अर्को पार्टीलाई लगाउने दोष पनि केहि हदसम्म ठीकै लाग्छन् । हरेक पार्टीका नेताले आफ्नो पार्टीले सरकारको नेतृत्व गर्न पाउनुपर्ने भनी गरेको तर्कमा पनि राम्रै दम देखिन्छ । यी सबै हुँदाहुँदै पनि कहाँ गएर बिगि्रयो त ? पार्टी विधान र अन्तरिम संविधानमा सबै सम्भाव्य परिणामहरुलाई राम्रोसँग नकेलाइकन हचुवामा बनाइएको हुनाले अहिलेको स्थिति आएको हो ।
पार्टीभित्रबाट प्रधानमन्त्रीको नाम छान्ने कुरामा होस् वा सानातिना फरक मतहरुलाई तह लगाउने कुरा होस, आफुले भनेजस्तो भएन भने आफुखुसी गर्ने परिपाटी छ । कतिले पार्टी पनि फुटाउँछन् । विधान स्पष्ट हुने भैदिएको भए सबै कुराको लाइन लाग्थ्यो । केन्द्रीय समितिको बैठकले जुनसुकै कुरालाई पनि विधानसम्मत तरिकाले हल गर्न सक्थे ।अन्तरिम संविधानको पनि यही हालत छ । ६ सय १ को जम्बोले के गर्ने भन्ने कुरा ५ वर्ष हुदा सम्म थाहै पाएन । आमसहमतिमा निर्णय गर्ने भनेको हुन सक्ने कुरै होइन । आम सहमति नभए बहुमत अल्पमत वा जनमतसंग्रह जस्ता कुराहरुतिर अन्तरिम संविधान मौन छ ।
ए बाबा ! मान्छेको जात हो ! नियम कानुनले राम्रोसँग नबाँध्ने हो भने आफूलाई ठूलो भाग परोस् भनेर त जसले पनि खोज्छ नि । त्यसमा पनि सत्ताको कुरामा त झनै धेरै महत्वको हुने भयो । यो अवस्थामा बाबुरामले सत्ता छोडेनन् भनेर उनलाई गाली गर्नु भनेको समग्र स्थितिलाई बुझ्न नसकेर सतही निर्णयतिर लाग्नु हो ।
गोलपोष्ट नै सारेर गोल नगरौं
अब राजनैतिक पार्टीहरुले गोलपोस्ट नै सारेर गोल गर्ने भन्दा पनि खेलका नियमको खाका कोरेर ती नियमलाई राम्रोसँग पालना गरेर राम्रो गोल गर्ने माहौल सिर्जना गर्नेतर्फ राष्ट्रपतिको ध्यान जानु पर्छ । पहिलै स्पष्ट नभएको नियममा फेरि राष्ट्रपति पनि अर्को भगडियाको रुपमा धुर पसेर समस्या घट्दैन, बरु झनै वढ्छ । कामचलाउ सरकारले नै चुनाव गराउने सर्वमान्य पद्दतिलाई राष्ट्रपतिले मान्यता दिनुबाहेक अरु समाधान खोज्ने कुराले झनै स्थिति बिग्रन्छ । किनकि नियमको पालना गराउने कुनै गतिलो आधार छैन । डा. बाबुराम भट्टराईको सरकारमा अरु दलहरुलाई सामेल गराएर चुनाब गराउनु अहिलेको संकटको निकास हुन सक्छ । झगडियाहरुले मागेको कुरा नै न्यायालयले दिँदा न्याय हुन्छ भन्ने छैन । साभार: अनलाइनखबर डट कम
मेरो विचार: धन्यवाद छ, डा डोलेश्वर भण्डारीलाई, अबुझले पनि बुझ्नसक्ने यस्तो स्पष्ट विचारका लागि। यसले नेपाली राजनीतिक दलका नेताहरुको चित्त त अबश्य बुझाउनसक्दैन, मलाई थाहा छ। तर कांग्रेसका कर्यकर्ताले घेरिनुभएको भए पनि राष्ट्रपति महोदयलाई भने यसले सही मार्गदर्शन गर्नसक्छ, र सकोस भन्ने कामना!
यो एक्काइसौँ सताव्दीमा पनि मानव सांस्कृतिक हिसाबले जति जति अघि बढ्दैछ, त्यति त्यति केही मानिसमा देखापर्नलागेको हिंश्रक प्रवृत्तिले मानव समाजलाई नै कलंकित बनाइरहेको देखिन्छ। यस्तो अवस्थामा यस्ता प्रवृत्तिहरूको विरोध गर्नुपर्छ, महिला पुरुष सबै मिलेर। 
महिलाहरुले पनि विरोधको नाममा विरोध गर्ने, यस्ता विरोधलाई पनि राजनीतिक उद्देश्य पुरा गर्ने माध्यम बनाउने, आफ्नो प्रचारको साधन बनाउने र प्रधानमन्त्रीको ढोका अगाडि मात्र बसेर संचार माध्यमहरुको ध्यान आकृष्ट गर्ने प्रयास गर्नुहुँदैन। गाउँ-गाउँमा गएर जन-चेतना अभिवृद्धि गर्न सकिदैन भने पनि केही छैन, तर दिन-दिनभरि राजधानीका गल्ली-गल्लीमा घुमेर नारा धन्काउदै बढीभन्दा बढी महिलाहरुलाई सहभागी गराउन र उनीहरुमा चेतना अभिवृद्धि गराउन त सकिन्छहोला, शायद।
