आज तिहारको अन्तिम दिन भाइटीका: दिदी–बहिनीहरूद्वारा दाजु–भाइको दीर्घायुको कामनाका साथ भाइटीका लगाइँदै

तिहारको अन्तिम दिन आज अधिराज्यभरि परम्पराअनुसार दिदीबहिनीहरूद्वारा  दाजु–भाइको दीर्घायुको कामनाका साथ भाइटीका लगाइँदै छ। यसपालि भाइटीकाको उत्तम साइत विहान ११ बजेर ३७ मिनेटजाँदा जुरेको कुरा नेपाल पञ्चांग निर्णायक समितिले जनाएको छ। तिहारको अन्तिम दिन आज दिदी–बिहनीले आफ्ना दाजु–भाइलाई टीका लगाइदिंदा धार्मिक विधिअनुसार मण्डप बनाएर अष्टचिरञ्जीवीका साथै यमराज र यमुनाको पूजा गरी त्यसमा कहिल्यै नसुक्ने तेलको घेरा लगाएर नओइलाउने मखमली, सयपत्री र दूबाको माला लगाइदिएर चिरायुको कामना गर्नेगर्दछन। 

पौराणिक मान्यताअनुसार यमुनाले आफ्ना दाजु यमराजलाई यस दिन विशेष सम्मानपूर्वक पूजाआजाका साथै टीका लगाई दिर्घायुको कामना गरेकी हुँदा त्यसै घटनाको सम्झनामा दाजु–भाइको दीर्घायुको कामना गर्दै दिदी–बिहनीले भाइटीका लगाउने परम्परा चल्दैआएको हो। 

टीकामा साइतका प्रतिक सात वा पाँच रङ प्रयोग गरिनुका साथै दाजु–भाइलाई स'गुन, मिठाई, फलफूल, ओखर, कटुस र मसला तथा सेलरोटी दिने चलन छ। दिदी–बहिनीहरूले टीका लगाइदिएपछि दाजु–भाइहरूले पनि आफ्नो गच्छेअनुसार उपहार तथा दक्षिणा दिएर उनिहरूको अटल सौभाग्य, सुख, समृद्धि र चिरायुको काना गर्दछन। 

दिदी–बहिनी नहुने दाजु–भाइहरूले आज काठमाडौँको रानीपोखरीको बीचमा अवस्थित यमलेश्वर महादेवको मन्दिरमा दर्शन गरी टीका लगाउने चलन छ। प्रत्येक वर्ष उक्त मन्दिर आज भाइटीकाका दिन मात्र सर्वसाधारणका लागि खुला रहन्छ। आज टीका लगाएर खानपान गरिसकेपछि घर–घरमा गई श्रीसम्पत्तिको कामना गर्दै देउसी खेल्ने चलन छ। तर काेराेना महामारीका कारण यस पटककाे द्याैसी भैलाे पूर्णरुपेण प्रभावित बनेकाे छ।

यमलेश्वर मन्दिर – रानीपोखरी

वर्षमा एक पटक भाइटीकाका दिन मात्र सर्वसाधारणका लागि खुला रहने काठमाडाैं रानी पोखरीस्थित यमलेश्वर, बालगोपालेश्वर महादेव मन्दिरमा आज विहानैदेखि दिदी–बहिनी नहुने दाजु–भाइहरूको भीड लाग्नेगरेको छ। तर यस वर्ष काेराेनकाे महामारीका कारण मन्दिर खुल्ने सम्भावन कमै छ। दिदी–बहिनी नहुने र परिवारजनबाट टाढा हुनेहरुले मन्दिरमा स्थापित महादेवको मूर्तिबाट टीका लगाउने वा मन्दिर वरपर बसेका दिदी–बहिनीका हातबाट टीका ग्रहण गर्ने गदर्छन। दिदी–बहिनी नहुने कतिपय दाजु–भाइले तुलसीको डाँठले आफै टीका लगाउने पनि गर्छन। 

मन्दिर परिसरमा सप्तरंगी टिका र रातो अक्षता लिएर बसेका दिदी–बहिनीहरूको हातबाट अहिले थुप्रै सर्वसाधारणले टीका थापिरहेका छन। 

वर्षमा एक पटक मात्र खुल्ने भएकाले यस मन्दिरमा टीका लगाउका लागि मात्र नभई घुमफिरका लागि पनि मानिसहरु आउनेगर्दछन। तस्विर सौजन्य: गुगल