सम्बन्धित देशलाई थाहै नदिई अर्को देशको नागरिकलाई गिरफ्तार गर्नु कति जायज, कति नाजायज?

न्यायाधीशहरुको अन्तर्राष्ट्रिय आयोग (आइसिजे)ले  नेपाली सेनाका कर्नेल कुमार लामालाई बेलायतमा गिरफ्तार गरिएकोमा त्यसको स्वागत गर्दै उनी विरुद्ध लागेको आरोपको छानबिनका सन्दर्भमा आवश्यक सहयोग गर्न नेपाल सरकारलाई आह्वान गरेको छ। 

(आइसिजे)ले मंगलबार सार्बजनिक गरेको वक्तव्यमा त्यसका एशिया निर्देशक साम ज़रिफिले यातनाको गम्भीर आरोपलागेका शंकास्पद व्यक्तिहरुलाई कानूनको दायराभित्र ल्याउन र त्यसका बारेमा अनुसन्धान गर्न संयुक्त अधिराज्य सरकारले चालेको कदमको पनि स्वागत गर्नुभएको छ। युद्धकालमा भएका मानव अधिकार हननका घटनाहरुका सन्दर्भमा भविष्यमा विदेशमा हुनसक्ने यस्ता कानूनी कारबाहीहरुलाई रोक्न नेपाल सरकार चाहन्छ भने नेपाल सरकारले बेलायतको यस गिरफ्तारीलाई स्वीकार तथा सहयोग गर्नुपर्ने र नेपालको आफ्नै अन्तर्राष्ट्रिय बाचा, दायित्व र नेपालको सर्वोच्च अदालतको कानून दर्शनका आधारमा यस प्रकारका हिंसात्मक अपराध गर्नेहरु विरुद्ध स्वदेशमै अनुसन्धान गर्न र कारबाही गर्न तत्काल कदम चल्नुपर्ने कुरामा उहाँले जोड दिनुभएको छ। 

एशिया निर्देशक साम ज़रिफिको भनाइमा तुक जरुर होला, तर विश्वको एउटा स्वतन्त्र, सार्वभौमसत्ता सम्पन्न राष्ट्र, त्यसमा पनि आफ्नो पूरानो मित्र देश नेपाललाई नसोधी, अझ थाहै नदियी, अर्को देशको नागरिकलाई गिरफ्तार गर्नु र संचार माध्यमहरुमा पहिलो सूचना सार्बजनिक गर्नु कति जायज, कति नाजायज? के होला? यो पनि बुझ्नुपर्छ, शायद। 

यस घटनाका सन्दर्भमा नेपाल सरकार, नेपालका राजनीतिक दलहरु सबैले आफ्नो धारणा स्पष्ट परिसकेका छन। नेपालको राजनीतिक अस्थिरता र विश्वमा नेपालको कमजोर कुटनीतिको फाइदा बेलायतले उठाएकै होजस्तो लाग्छ। होइन भने पिनाशेलाई स्वदेश फर्काउने बेलायतले नेपालको आवाज किन सुन्न चाहदैन?  

यस वक्तव्यमा एशिया निर्देशक ज़रिफिको आफ्नै आत्मा बोलेको हो भने, निहत्था प्यालेस्टिनी नागरिकहरु विरुद्ध दशकौंदेखि युद्ध अपराध गर्दैआएको इजरेल र त्यसका नेताहरुलाई कारबाही गर्नुपर्ने, आफ्नो देशमा शान्ति सुव्यवस्था कायम गर्नका लागि छयासीजना विद्रोहीहरुको हत्या गर्ने सद्दाम हुसेन विरुद्ध कारबाही गर्ने निहुँमा समुन्द्र पारिबाट आएर लाखौं इराकी नागरिकको हत्या गर्ने, अफगानिस्तान र पाकिस्तानमा लाखौं निर्दोष नागरिकहरुको हत्या गर्दैआएका र मानव अधिकारका नाममा विश्वभरि आतंक मच्चाउँदैआएका अमेरिका, बेलायतलगायत नेटो गठबन्धन राष्ट्रका नेताहरुलाई पनि कारबाही गर्नुपर्ने आवाज उठाइदिनुभएकोभए विश्वको स्याबासी नै कमाउनु हुन्थ्यो।

अब नेपाली राजनीतिज्ञहरु, खासगरी माओवादीका नेताहरु वा कार्यकर्ताहरुले, विदेश भ्रमणको निम्तो आउनासाथ हाम्फालेर गैहाल्ने काम गर्नु खतराभन्दा बाहिर छैन। कम्युनिस्ट विरोधी अन्तर्राष्ट्रिय पूँजीबादको छद्मभेशी अनुहारलाई चिनेर नेपालमै बसेर नेपालीको सेवा गर्नु वेश, विदेश पुगेर भड्खालोमा पर्नुभन्दा।